Sáng 18/3, tại phiên họp thứ 31, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Phiên Chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tài chính.

Theo thông báo của chủ tọa phiên họp, tất cả các đại biểu đăng ký chất vấn và tranh luận đã phát biểu, trong đó có 43 đại biểu chất vấn, 4 đại biểu tranh luận trực tiếp với Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc.

Quản lý thị trường bảo hiểm, xử lý sai phạm trong bán bảo hiểm qua ngân hàng, sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân, việc điều hành giá của một số mặt hàng như tỷ giá, vàng, vé máy bay, xăng dầu...là những nội dung được đại biểu Quốc hội quan tâm.

Phát biểu kết thúc phiên chất vấn đối với lĩnh vực tài chính, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhận xét, phiên chất vấn diễn ra sôi nổi, trách nhiệm, thẳng thắn và xây dựng, các câu hỏi của các đại biểu Quốc hội đã bám sát các nội dung chất vấn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Bộ trưởng Tài chính đã chuẩn bị tốt nội dung, tập trung trả lời vào các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, giải trình khá đầy đủ các vấn đề còn tồn tại, hạn chế; ghi nhận nỗ lực của Bộ trưởng trong việc đề xuất các giải pháp khắc phục tồn tại, bất cập trong phạm vi phụ trách.

Làm sao để giảm giá vàng, USD?

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa Vũng Tàu) phản ánh, thời gian qua, nhiều vụ buôn lậu, trốn thuế qua biên giới rất phức tạp, tinh vi liên quan đến vàng và ngoại tệ, gây ảnh hưởng đến thị trường Việt Nam. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính làm rõ các giải pháp kiểm soát thị trường vàng và ngoại tệ.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, lĩnh vực này thuộc về Ngân hàng Nhà nước. Với chức năng chống buôn lậu và gian lận thương mại, Bộ Tài chính quản lý vùng biên giới để khi giá vàng, ngoại tệ của Việt Nam tăng cao thì hàng lậu không tuồn vào. Thời gian qua, cơ quan chức năng đã bắt giữ một số vụ vận chuyển ra nước ngoài.

"Chúng tôi đã siết chặt việc buôn lậu ở cửa khẩu và bắt được một số vụ liên quan đến việc chuyển USD, ngoại tệ từ trong nước ra nước ngoài hoặc từ nước ngoài vào Việt Nam”, Bộ trưởng thông tin.

Giá vàng thời gian qua tăng phi mã. (Ảnh minh họa: Minh Đức)

Nói về phương pháp kiểm soát giá vàng, USD, Bộ trưởng nêu quan điểm phải triển khai đồng bộ một loạt giải pháp.

Cụ thể, về giá vàng thì liên quan đến tình hình cung - cầu, liên quan đến xuất nhập khẩu. "Chúng ta có nên siết chặt kinh doanh vàng hay không, có nên nhập khẩu vàng không. Đây là những câu hỏi đang được đặt ra, Bộ trưởng nói.

Trong khi đó, USD cũng thể hiện được sức mạnh. Khi đồng tiền Việt Nam hạ giá thì cũng có lợi cho xuất khẩu. “Tuy nhiên, tác động của xuất khẩu thế nào, đồng tiền của mình phải làm thế nào để không mất giá trước USD thì cần nhiều giải pháp điều hành tiền tệ”, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nêu quan điểm.

Giá vé máy bay chưa vượt khung

Liên quan đến việc giá vé máy bay tăng cao thời gian qua, đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) cho rằng, không hẳn do vấn đề cung cầu hay nhiên liệu… Đại biểu nhấn mạnh, đối với các mặt hàng này đang có một nghịch lý là càng tăng giá thì doanh nghiệp lại càng lỗ.

“Cần phải giải được bài toán này. Hiện nay chi phí của Vietnam Airlines đang cao quá. Còn giá điện lâu nay chỉ có lên chứ không xuống mà EVN vẫn lỗ…”, đại biểu An dẫn chứng.

Theo đại biểu, phải chăng việc tính giá trên cơ sở Pháp Luật thời gian qua chưa ổn? Đại biểu đề nghị cần phải có sự rà soát, thanh tra, kiểm tra nội dung này để đảm bảo lợi ích của người dân, Nhà nước và doanh nghiệp.

Tranh luận về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) cũng thắc mắc: Vì sao giá vé máy bay tăng cao mà doanh nghiệp hàng không vẫn kêu lỗ?

“Không nhất thiết phải tăng giá vé, bởi nếu giá vé cao người dân đi ít thì doanh thu vẫn thấp, khi giá giảm, người dân đi lại nhiều thì doanh thu sẽ tăng cao. Do vậy các doanh nghiệp hàng không cũng cần phải lưu ý", ông Huân nêu quan điểm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, giá vé máy bay chưa vượt khung. (Ảnh minh họa: VNA)

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, giá vé máy bay hiện nay đang thực hiện đúng quy định về giá máy bay.

Bộ trưởng cho biết, nhiều quốc gia đã thực hiện bỏ giá trần để doanh nghiệp tự quyết định theo cung cầu thị trường. Tuy nhiên Luật Giá của chúng ta vẫn quy định giá trần đối với vé máy bay, khung trần đó do Bộ Giao thông Vận tải quy định. Các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ bay hiện nay đang thực hiện đúng theo khung quy định, không vi phạm quy định của Pháp Luật về giá.

Trong 4 năm gần đây, do đại dịch, các chuyến bay ngưng trệ, lượng khách nội địa và nước ngoài đều hạn chế. Bước sang năm 2023 - 2024 thì kinh tế thế giới suy giảm, xung đột vũ trang xảy ra, lượng khách trong nước và khách quốc tế suy giảm đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động của hệ thống hàng không.

Để giảm chi phí đầu vào, tái cơ cấu hệ thống dịch vụ bay, Bộ trưởng cho rằng, vấn đề quản trị và hạ giá thành là vấn đề doanh nghiệp tư nhân rất quan tâm. Với Vietnam Airlines, Bộ Tài chính cũng đã có các yêu cầu nhằm tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng, đảm bảo được hiệu quả kinh doanh.

Không ép lên, xuống giá xăng dầu

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính, đại biểu Trần Hồng Nguyên (Bình Thuận) cho rằng, vừa qua Nhà nước có nhiều biện pháp để kéo giảm giá xăng dầu nhưng hiện nay mức giá còn cao, một phần do còn nhiều loại thuế phí, tỷ lệ cao như phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về…

Đại biểu thắc mắc các loại chi phí này được tính thế nào và giá có theo sát tình hình thực tiễn trong bối cảnh hiện nay không? Đồng thời đại biểu muốn Bộ trưởng nói về giải pháp giảm bớt các loại thuế, phí trong giá xăng dầu để bình ổn giá.

Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu rõ giá xăng dầu được xây dựng dựa trên những yếu tố: giá hàng mua từ nhà máy hay giá hàng mua từ nước ngoài cộng với các chi phí trung gian. Chi phí ban đầu hình thành chiếm từ khoảng độ 65% đến 77%, thuế các loại như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT hay thuế bảo vệ môi trường trong xăng dầu thì chiếm từ 15 cho đến 29%. Còn chi phí lợi nhuận định mức thì từ 1,2 đến 2%, chưa kể quỹ bình ổn giá xăng dầu.

Đại biểu Quốc hội cho rằng hiện nay mức giá xăng dầu còn cao. (Ảnh minh họa: Minh Đức)

Trong những năm vừa qua, để đảm bảo phí, đảm bảo giảm giá xăng dầu thì Bộ Tài chính đã tham mưu cho Chính phủ và cho Quốc hội để giảm 50% thuế bảo vệ môi trường kéo dài từ năm 2021 cho đến hiện nay.

Chi phí định mức chiếm từ 7% đến 12% là chi phí vận chuyển sẽ do các doanh nghiệp đầu mối của nhập khẩu xăng dầu thống kê, có hợp đồng và hồ sơ gửi cho Bộ Công Thương. Bộ Công Thương sẽ tập hợp để xác định vào trong cơ cấu của giá xăng dầu. Sau khi thỏa thuận với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương sẽ công bố giá xăng dầu cơ sở, Bộ trưởng Bộ Tài chính làm rõ quy trình.

Tiếp tục chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính, đại biểu Nguyễn Thị Mai Phương (đoàn Gia Lai) cho biết, chi phí định mức, chi phí kinh doanh định mức của lợi nhuận định mức là một trong những yếu tố để cấu thành lên giá xăng dầu. Tuy nhiên nhiều cử tri phản ánh trong thời gian qua việc điều chỉnh thông báo của Bộ Tài chính chưa kịp thời dẫn đến giá xăng dầu được xác định là chưa phù hợp.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định quy trình để thực hiện chi phí này là các doanh nghiệp đầu mối sau 1 kỳ điều hành thì tập hợp các hồ sơ và các chi phí của mình để lên gửi cho Bộ Công Thương và gửi cho Bộ Tài chính.

"Với quy trình hiện nay, các Bộ chấp nhận các chi phí thực tế hợp lý của các doanh nghiệp đầu mối, chứ không phải các bộ ngành ép lên hay ép xuống", Bộ trưởng nói.

Trong khi đó, theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, doanh nghiệp và người dân còn đang gặp rất nhiều khó khăn. 2024 cũng là năm có tính chất quan trọng trong việc thực hiện các chỉ tiêu kinh tế xã hội theo tinh thần nghị quyết đại hội đảng toàn quốc lần thứ 13. Vì thế, cần có giải pháp đột phá hơn, nhất là các giải pháp giảm thuế, giảm phí để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

Trả lời chất vấn này, Bộ Trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, thuế môi trường đã được giảm cả năm, tương đương giảm thu khoảng 42.000 tỷ đồng. Thuế VAT giảm 2%, từ 10% xuống 8%, tương đương giảm thu khoảng 24.000 tỷ.

Chúng ta phải tập trung gỡ các nút thắt khó khăn của nền kinh tế, gồm các nút thắt về pháp lý, về thủ tục đầu tư, về chất lượng sản phẩm, về tín dụng…chứ không phải là giảm thuế, giảm phí. Theo Bộ trưởng, giảm thuế phí tức là giảm sức mạnh của tài chính công. Giảm sức mạnh tài chính công trong khi chúng ta đang bội chi ngân sách thì sẽ không hiệu quả và sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế.

’Bộ ủng hộ tăng phát hành xổ số’

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói như trên khi trả lời chất vấn về lĩnh vực xổ số. "Chủ trương của Bộ là ủng hộ bởi doanh số là rất lớn, tiềm năng lớn. Tuy nhiên, cần phải chấn chỉnh hoạt động của các đại lý xổ số trước thực trạng phát hành xổ số, người bán lẻ bán không hết nhưng đại lý lại không nhận lại hay một số trường hợp gian lận", ông nói.

Trước đó, đại biểu Nguyễn Trúc Sơn (Bến Tre) cho biết, khu vực miền Nam có 21 tỉnh thành với 21 công ty phát hành xổ số kiến thiết. Sau đại dịch COVID-19, nguồn thu từ xổ số kiến thiết rất lớn, góp phần đáng kể cho việc xây dựng đầu tư trong các lĩnh vực như y tế, giáo dục, nông thông mới hay các công trình trọng điểm của địa phương. Thu ngân sách từ xổ số kiến thiết cũng chiếm 20-30% nguồn thu từ ngân sách địa phương. Do đó, Hội đồng xổ số kiến thiết khu vực phía Nam kiến nghị tăng doanh số phát hành.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc trả lời chất vấn trước Quốc hội sáng 18/3. (Ảnh: Quochoi.vn)

Vì sao xuất hiện nhiều sai phạm thẩm định giá?

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) cho biết thời gian qua cho thấy các công ty thẩm định giá không những có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế, mà trong các vụ án sai phạm vừa qua, vai trò của công ty thẩm định giá cũng rất quan trọng, có trách nhiệm, hoặc thậm chí là tiếp tay trong việc dìm giá hoặc nâng giá.

Có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân quan trọng là thời gian qua gia tăng quá nóng các doanh nghiệp thẩm định giá, hiệu quả hoạt động, đạo đức nghề nghiệp, vì vậy dẫn đến việc tiếp tay và sai phạm.

Tuy nhiên, sau khi xử lý sai phạm dẫn đến việc không dám làm, nên gây khó khăn trong hoạt động của nền kinh tế. Vai trò của thẩm định giá rất quan trọng.

Đại biểu đặt câu hỏi trách nhiệm của bộ đến đâu trong vấn đề này và cần giải pháp gì để khắc phục?

Trả lời nội dung này, bộ trưởng cho biết việc cho rằng Bộ Tài chính cấp phép cho nhiều công ty thẩm định giá chưa hoàn toàn chính xác. Bởi công ty cả nước chỉ có mấy trăm công ty về thẩm định giá. Kiểm định viên về giá có chứng chỉ về giá phải đào tạo, sau đó thi cử.

Trong 3 năm vừa qua, chưa có năm nào vượt quá 33% số dự thi trúng tuyển. Bộ trưởng nhấn mạnh việc quản lý rất chặt chẽ trong cấp phép, hoạt động. Những sai phạm trong thời gian qua chủ yếu do thẩm định viên.

Bên cạnh đó, cũng phải thừa nhận một số văn bản vẫn còn lỗ hổng để cán bộ thẩm định giá lợi dụng. Như về giá đất áp dụng theo phương pháp thặng dư thì bất cứ ai quay trở lại kiểm tra đều sai hết.

Bởi giả định theo suất đầu tư, tài sản hình thành trong tương lai phải trải qua nhiều bước như lập, phê duyệt thiết kế, lập dự toán nhưng đến khi cơ quan kiểm toán, kiểm tra thì vẫn cứ cắt giảm được 5-10% huống gì khi giả định theo suất đầu tư.

Cũng có các công trình chưa có trong suất đầu tư của Bộ Xây dựng như công trình đầu tư của Bộ Xây dựng làm gì có 3-4 tầng hầm, nhà riêng lẻ tầng 4 trở lên chưa có, chỉ có tầng 1-3. Do đó phải giả định, mà giả định chưa đúng.

Do vậy, nguyên nhân một phần do quy định của Pháp Luật, nhưng cũng có một phần nguyên nhân từ cán bộ cố tình làm sai, phải xử lý kỷ luật hoặc xử lý Hình Sự.

Siết chặt hoạt động kiểm toán, phạt nghiêm nếu sai phạm

Theo đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp), cả nước ta hiện nay có 200 doanh nghiệp kiểm toán độc lập. Thời gian qua, các doanh nghiệp đã thực hiện kiểm toán tốt, tuy nhiên cũng có những doanh nghiệp đã bỏ qua sai sót đối với đối tượng kiểm toán vì lợi ích riêng của kiểm toán viên dẫn đến thất thoát ngân sách nhà nước.

Do vậy, đại biểu đề nghị bộ trưởng Bộ Tài chính làm rõ giải pháp gì để răn đe, phòng ngừa tiêu cực trong kiểm toán tư nhân?

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết vừa qua có hiện tượng sai phạm trong kiểm toán độc lập ở một số các vụ án Hình Sự. Điều này liên quan đến nhiều yếu tố, trong đó năng lực của cán bộ kiểm toán ở các công ty kiểm toán. Thêm vào đó là tinh thần trách nhiệm của những cán bộ làm công tác kiểm toán trực tiếp.

Đồng thời, không loại trừ trường hợp cấu kết cố tình vi phạm Pháp Luật để làm sai.

Ông nói đối với công tác kiểm toán đã chỉ đạo, siết rất chặt từ khâu kiểm toán viên để được cấp giấy chứng nhận kiểm toán viên. Cụ thể đặt ra các điều kiện theo đúng quy định và được tổ chức đào tạo, thi nghiêm túc.

Kiểm toán viên thi chưa có năm nào vượt quá 30%, năm cao nhất chỉ đậu 30%. Các chuẩn mực, phương pháp kiểm toán đã được bộ ban hành.

Tuy nhiên, trong thời gian tới sẽ tiếp tục siết chặt hoạt động của các công ty kiểm toán và sẽ kiểm tra lại một số bộ hồ sơ, nếu có sai phạm sẽ xử phạt, xử lý nghiêm.