Quân đội Ukraine đang tăng cường nỗ lực xuyên thủng các phòng tuyến kiên cố của Nga trong cuộc phản công ở phía Nam. Các quan chức Ukraine hầu như không chia sẻ nhiều về hoạt động của các đơn vị mới đang chiến đấu nhưng rõ ràng quân đội Ukraine đã được bổ sung các đơn vị mới được thành lập trang bị xe bọc thép phương Tây, ít nhất là tại một phân đoạn quan trọng của mặt trận phía Nam.

Những thách thức mà Ukraine phải đối mặt có lẽ ít liên quan đến số lượng mà liên quan nhiều hơn đến khả năng, việc huấn luyện và phối hợp - những yếu tố vốn đóng vai trò thiết yếu khi các lực lượng tấn công đối mặt với mạng lưới phòng thủ vững chắc của Nga.

Những video có định vị địa lý được chia sẻ cho thấy xe bọc thép phương Tây, trong đó có các phương tiện chiến đấu Bradley là một phần trong cuộc tấn công mới và các đơn vị giàu kinh nghiệm đã được đưa vào chiến trường. Tuy nhiên, việc giữ bí mật nghiêm ngặt về chiến dịch, vốn là một phần trong kế hoạch của Ukraine, khiến giới quan sát khó có thể đưa ra một đánh giá đầy đủ về các hoạt động đang diễn ra cũng như địa điểm tiến hành phản công. Ngoài ra, vẫn còn những cuộc thảo luận về quy mô chiến dịch của Kiev.

Chuyên gia George Barros thuộc viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington chia sẻ với CNN: "Chúng tôi chưa thấy bất kỳ bằng chứng nào cho thấy một cuộc tấn công cấp tiểu đoàn và chắc chắn chưa có các cuộc tấn công cấp lữ đoàn. Nếu Ukraine đưa toàn bộ các tiểu đoàn và lữ đoàn vào chiến đấu, điều đó sẽ đánh dấu một giai đoạn mới của cuộc phản công". Một lữ đoàn của Ukraine thường gồm khoảng 3.000 quân.

Trong những tuần qua, lực lượng của Ukraine chật vật để phá vỡ các phòng tuyến nhiều lớp của Nga, bao gồm các bẫy xe tăng, chướng ngại vật và những bãi mìn dày đặc. Ukraine đã chuyển sang sử dụng các nhóm kỹ sư quân sự nhỏ đang làm việc trong các khu rừng để tạo đường xuyên qua hoặc tránh các bãi mìn. Tuy nhiên, việc xác định vị trí các bãi mìn không đồng nghĩa với việc có thể phá vỡ các phòng tuyến của Nga. Hình ảnh vệ tinh cho thấy Nga đã xây dựng nhiều lớp phòng thủ, có những lớp sâu tới 20km và phá vỡ lớp này thì sẽ có lớp khác đang chờ.

Nhiệm vụ khó khăn nhất của Ukraine ở chiến trường “địa ngục”

Mặc dù được phương Tây huấn luyện gấp rút, các lực lượng của Ukraine dường như vẫn gặp khó khăn trong việc tiến hành các chiến dịch phối hợp lực lượng, theo đó sử dụng các phương tiện khác nhau để ngăn chặn và phá hủy các hệ thống phòng thủ của Nga trên không cũng như trên mặt đất.

"Trực thăng tấn công và máy bay ném bom của Nga đang khai thác điểm yếu của phòng không Ukraine, từ đó khiến cho Moscow có thể tấn công các lực lượng mặt đất của Kiev. Việc tiến hành các hoạt động thâm nhập bằng các lực lượng cơ giới hóa ở mức độ này trong khi đối thủ có ưu thế trên không là cực kỳ khó", chuyên gia Barros đánh giá.

Theo nhà phân tích Franz-Stefan Gady: "Các chiến dịch diễn ra lần lượt hơn là đồng bộ".

"Ukraine sẽ phải phối hợp đồng bộ với nhau ăn ý hơn và thích ứng với các chiến thuật mới, nếu không thì việc sở hữu những thiết bị phương Tây này sẽ không chứng minh được về mặt chiến thuật tính quyết định trong thời gian dài. Điều này đang xảy ra nhưng chậm chạp về tiến độ”.

Ngoài ra, chuyên gia Gady cho biết, quân đội Ukraine "hiểu rõ việc thiếu tiến triển thường liên quan nhiều hơn đến tình trạng triển khai lực lượng, chiến thuật kém, thiếu sự phối hợp giữa các đơn vị, quan liêu/đấu đá nội bộ..." Ông nhận định, điều đó khiến Ukraine dễ tổn thương hơn khi họ cố gắng tiến công.

"Nguyên nhân không chỉ nằm ở trang thiết bị. Đơn giản là không có hệ thống phòng thủ nào của Nga bị phá vỡ một cách có hệ thống mà tôi có thể quan sát được. Làm suy yếu hệ thống phòng thủ của Nga đến mức quân đội Ukraine có thể hoạt động, trong đó có việc sử dụng đạn chùm, là một nhiệm vụ quan trọng trong những tuần tới”.

Theo CNN, tuần này, các đơn vị mới dường như đã giúp Ukraine đạt được một vài thành quả tiến công khiêm tốn ở phía Nam thị trấn Orikhiv, tiến gần hơn đến trung tâm Tokmak của Nga cách tiến tuyến hiện tại 20km về phía Nam.

Một số thành quả nhỏ của Ukraine ở phía Đông cũng được ghi nhận nhưng hoạt động trên không và các cuộc pháo kích của Nga vẫn diễn ra liên tục. Kostyantyn Denysov, một thành viên của Quân đoàn Tự do (Freedom Legion) cho biết giao tranh vẫn diễn ra không ngừng.

"Nếu dùng một từ để miêu tả thì đó là địa ngục. Có những cuộc giao tranh bằng vũ khí nhỏ dọc giới tuyến và các cuộc phản pháo".

Theo binh lính này: "Trực thăng của họ (Nga – ND) đang bay ở đây theo cặp và nã pháo vào các vị trí của chúng tôi. Cường kích Su-25 đang hoạt động, thả bom ngay trên đầu các binh lính. Nhiều đơn vị được đưa tới đây không chỉ cố gắng ngăn chặn việc di chuyển của chúng tôi mà còn giành lại các khu vực bị mất tại một số khu vực".

Nhu cầu quan trọng của quân đội Ukraine là lấy được đà tiến công và buộc các chỉ huy Nga phải đưa ra những lựa chọn khó khăn về việc triển khai các đơn vị ở đâu và như thế nào.

Hiện còn quá sớm để khẳng định liệu cuộc phản công của Ukraine đã bước vào giai đoạn dữ dội hơn hay chưa. ISW cảnh báo "chiến đấu kiểu thâm nhập này là một trong những nhiệm vụ khó khăn nhất mà các lực lượng của Ukraine phải hoàn thành".

Ukraine không thể tập trung toàn bộ nỗ lực vào phía Nam. Nga vẫn kỳ vọng sẽ tạo nên những bước tiến chiến thuật ở mặt trận phía Bắc và phía Đông. Vì thế, Ukraine phải duy trì đáng kể lực lượng có khả năng dọc mặt trận phía Bắc đang hỗn loạn.

Như cựu Tướng Australia Mick Ryan từng nhận định: "Tướng Gerasimov, người mà chúng tôi cho là tổng chỉ huy chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine đang thực hiện chiến lược phòng thủ. Nhưng đồng thời ông ấy cũng đang tiến hành các hoạt động tấn công ở cấp độ chiến thuật và tác chiến", đặc biệt là dọc mặt trận dẫn đến phía Bắc từ Kreminna tới Kupyansk.

Điện Kremlin đã nắm bắt được nhịp độ phản công chậm của Ukraine và coi đó là một cơ hội hiếm có. Tổng thống Vladimir Putin ngày 21/7 cho biết "rõ ràng hiện nay, các nước phương Tây hỗ trợ chính quyền Kiev đang thất vọng với kết quả cuộc phản công mà giới chức Ukraine thông báo những tháng trước".

Khe cửa hẹp của Ukraine

Dù vậy, một số nhà quan sát cho rằng có một số nhân tố có thể sẽ có lợi cho Ukraine. Chuyên gia George Barros tại ISW cho rằng, Ukraine có thể khai thác các lợi thế về địa hình.

"Các phòng tuyến của Nga không phải tất cả đều tiếp giáp nhau và phù hợp để phòng thủ mạnh mẽ. Một số phòng tuyến bị chia cắt bởi sông hồ hoặc địa hình khó khăn. Một số phòng tuyến được bố trí theo cách có thể khiến việc rút quân có kiểm soát từ phòng tuyến này sang phòng tuyến khác gặp khó khăn".

Chỉ ra các cuộc tấn công thành công của Ukraine dọc sông Mokri Yaly, ông Barros cho biết, "nhiều yếu tố phức tạp về địa hình có thể khai thác được dọc mặt trận phía Nam".

Giới quan sát cũng chỉ ra rằng, các đơn vị của Nga đang mệt mỏi vì giao tranh, không đủ luân chuyển ngay cả khi quân tiếp viện đã được điều tới. Các binh lính của Tập đoàn quân phối hợp 58 đã chiến đấu không nghỉ ở Zaporizhzhia gần 2 tháng.

Hầu hết các nhà quan sát đánh giá, ngược lại, nhuệ khí chiến đấu của Ukraine vẫn rất mạnh mẽ.

Dù vậy, theo chuyên gia Gady, "các lực lượng của Nga, ngay cả khi bị suy giảm nghiêm trọng và thiếu đạn dược thì vẫn có thể trì hoãn, ngăn chặn và đẩy lùi các bước tiến của Ukraine ở quy mô trung đội hoặc đại đội trừ khi các cuộc tiến công của Kiev được phối hợp và đồng bộ hóa tốt hơn dọc chiến tuyến rộng lớn".

Một số quan chức Ukraine nói rằng, những kỳ vọng của phương Tây không phù hợp khi xem xét đến độ sâu phòng thủ và ưu thế trên không của Nga cũng như tốc độ mà họ phải đối mặt với các lữ đoàn mới.

Mặc dù biết ơn phương Tây đã cung cấp các thiết bị như phương tiện rà phá bom mìn và đạn chùm nhưng Ukraine cho biết họ cần nhiều hơn thế. Kiev cho rằng các tiêm kích F-16 sẽ giúp họ vô hiệu hóa ưu thế trên không của Nga trong khi pháo tầm xa sẽ tăng cường mức độ thiệt hại hậu cần của Nga.

“Nếu phòng tuyến của Nga không sụp đổ, những thành quả của Ukraine có thể chỉ đạt được sau một thời gian dài, đan xen với những quãng thời gian tạm lắng và tiến công chậm hơn cùng những nỗ lực giảm dần khi Ukraine tiếp cận các phòng tuyến liên tiếp của Nga. Ngoài ra, bản thân các lực lượng của Kiev cũng cần nghỉ ngơi và xoay vòng lực lượng", ISW bình luận.

Chuyên gia Gady nhận định, "đây vẫn sẽ là một cuộc giao tranh tiêu hao kéo dài với các lực lượng dự bị được đưa vào trong những tuần và tháng tới". Nếu điều đó xảy ra, cuộc xung đột này sẽ giống với mặt trận không mấy biến động tại Donbass vào năm 2015 – 2016. Tuy nhiên, những câu hỏi khác sẽ được đặt ra.

Liệu các chính phủ phương Tây có gia tăng sức ép lên Ukraine để tìm kiếm một giải pháp? Với những tổn thất đến nay, khả năng tăng cường quân tiếp viện của Nga và những điều không chắc chắn xoay quanh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ liệu có thay đổi tính toán của chính phủ Ukraine?