Hôm 11/7, Mỹ tiếp tục cảnh báo Trung Quốc không tấn công các lực lượng vũ trang Philippines hoạt động ở Biển Đông, bởi hành động này có thể làm kích hoạt Hiệp ước Quốc phòng Song phương Mỹ - Philippines được hai nước ký kết vào năm 1951.
Tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken được đưa ra nhân kỷ niệm 5 năm Tòa Trọng tài quốc tế ở The Hauge, Hà Lan đưa ra phán quyết bác bỏ yêu sách chủ quyền đường chín đoạn phi lý mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố ở Biển Đông.
Về phần mình, hôm 9/7, Trung Quốc một lần nữa lên tiếng khẳng định quốc gia này không chấp thuận thi hành phán quyết trên.
“Mỹ tái khẳng định chính sách ngày 13/7/2020 liên quan tới những tranh chấp hàng hải ở Biển Đông”, Ngoại trưởng Mỹ Blinken nhắc lại tuyên bố của cựu Tổng thống Donald Trump bác bỏ tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi trên phần lớn diện tích Biển Đông.
“Chúng tôi cũng tái cam kết bất cứ cuộc tấn công nào vào các lực lượng vũ trang, các tàu dân sự hoặc máy bay của Philippines ở Biển Đông sẽ kích hoạt Điều IV thuộc Hiệp ước Quốc phòng Song phương năm 1951 giữa Mỹ và Philippines”, Reuters dẫn lời ông Blinken.
Theo Điều IV, “mỗi bên công nhận các hành động tấn công vũ trang vào bất cứ bên nào ở Thái Bình Dương đều gây nguy hiểm cho sự an toàn và hòa bình cho bên còn lại. Mỗi bên sẽ có hành động đáp trả mối nguy hiểm chung phù hợp với quy định hiến pháp”.
Ông Blinken từng nhắc tới Điều IV trong cuộc đối thoại với Bộ trưởng Ngoại giao Philippines vào ngày 8/4. Trong sự kiện này, Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố ông Blinken đã “tái xác nhận khả năng áp dụng” hiệp ước phòng thủ chung ở Biển Đông.
Lâu nay, Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền trên phần lớn diện tích Biển Đông thông qua cái gọi là bản đồ “đường chín đoạn”. Thậm chí, trong những năm gần đây, Trung Quốc không ngừng cải tạo, xây dựng các hòn đảo nhân tạo và tiến hành quân sự hóa trái phép trên các thực thể này để bảo vệ những tuyên bố chủ quyền phi lý ở Biển Đông.
Hồi tháng Năm, hải cảnh Trung Quốc đã có hành động ngăn chặn và di chuyển nguy hiểm gần 2 tàu của cảnh sát biển Philippines đang làm nhiệm vụ tuần tra ở Biển Đông.
Cụ thể, Trung Quốc bị cáo buộc có hành động ngăn cản hoạt động tuần tra của lực lượng cảnh sát biển Philippines gần bãi cạn Scarborough trên Biển Đông, chỉ sau vài ngày Bắc Kinh đơn phương thông báo lệnh cấm đánh cá theo mùa ở vùng biển chiến lược.
“Chúng tôi cực lực phản đối hành động di chuyển và thách thức qua radio của hải cảnh Trung Quốc đối với 2 tàu BRP Gabriela Silang và BRP Sindangan của cảnh sát biển Philippines vào ngày 24 – 25/4 trong quá trình hai tàu thực hiện tuần tra hợp pháp và diễn tập hàng hải ở khu vực gần bãi cạn Scarborough”, Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời ông Hermogenes Esperon, Cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte.
Nằm ở phía đông đảo Luzon của Philippines, bãi cạn Scarborough mà Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham hiện là khu vực tranh chấp giữa hai nước.
Ông Esperon cũng khẳng định, các tàu của cảnh sát biển Philippines bị chặn đường khi đang làm nhiệm vụ “thi hành luật đánh bắt và bảo vệ ngư dân Philippines” trong sứ mệnh tuần tra thường xuyên ở bãi cạn Scarborough.
Bộ Ngoại giao Philippines sau đó đã gửi công hàm phản đối các hành động của lực lượng hải cảnh Trung Quốc ở bãi cạn Scarborough.
