Ngoài giá trị dinh dưỡng, vịt bầu Quỳ còn có nguồn gen quý hiếm. Xung quanh loài thủy cầm bản địa quý này còn tồn tại những câu chuyện về vịt "đẻ ra vàng" theo đúng nghĩa đen.

Hiện nay ngay tại địa bàn các huyện Quỳ Châu, Quế Phong, giống vịt gốc bầu Quỳ cũng không còn nhiều mà chỉ một số ít hộ dân nuôi nhỏ lẻ phục vụ nhu cầu gia đình.

Ngoài những giá trị dinh dưỡng hiếm có, xung quanh giống vịt bầu Quỳ cũng có những câu chuyện được người địa phương kể lại về những con vịt "đẻ trứng vàng".

Theo đó, trước đây vùng đất Quế Phong, Quỳ Châu được xem là "rốn vàng" ở miền Tây xứ Nghệ, và trong quá trình mò tìm thức ăn tại các khe suối, lũ vịt nuốt cả vàng sa khoáng. Chính vì vậy, khi người ta giết thịt mới bắt gặp vàng cám trong mề vịt. Và điều này càng khiến cho vịt bầu Quỳ trở nên "trứ danh" trong nhóm thủy cầm.

Ông Lô Văn Lý, Trưởng phòng NN- PTNT huyện Con Cuông cho biết: Giống vịt này được du nhập từ huyện Quỳ Châu nay đã bén duyên ở Con Cuông, mở ra cho bà con một hướng xóa đói, giảm nghèo mới.

Theo lời giới thiệu của vị trưởng phòng, chúng tôi đến thăm gia đình ông Hà Văn Nhiêm, ở bản Hua Nà, xã Lục Dạ.

Ông Nhiêm chia sẻ, ông đã nuôi vịt bầu từ nhiều năm nay và thường xuyên duy trì mô hình chăn nuôi này. Thức ăn cho vịt thì sẵn có như ngô, cám, thóc... nên việc chăn nuôi dễ dàng, tốn ít chi phí. Mỗi năm gia đình nuôi 3 lứa vịt bầu Quỳ, mỗi lứa 60 con.

Gia đình chủ yếu nuôi vịt thương phẩm và lấy trứng để bán ra thị trường. Mỗi con vịt trọng lượng từ 2,5 - 3 kg có giá bán khoảng 80.000 đồng/kg. Ngoài ra, gia đình còn thu được trên 3.000 quả trứng vịt, giá bán 3.000 đồng/quả, mang về nguồn thu nhập trên 30 triệu đồng/năm.

Học theo gia đình ông Nhiêm, hiện tại bản Hua Nà, xã Lục Dạ có trên 100 hộ chăn nuôi vịt bầu Quỳ với quy mô từ 10 - 150 con. Hua Nà Là bản thuần nông, nhưng có hệ thống ao hồ, kênh mương thủy lợi nhiều nên người dân có điều kiện phát triển thêm nghề phụ là chăn nuôi vịt.

Nhờ có thương hiệu, truyền thống chăn nuôi lâu năm nên đầu ra vịt bầu Quỳ luôn ổn định, có giá cao. Vịt bầu được xem là con giống giúp bà con bản Hua Nà xóa đói, giảm nghèo hiệu quả.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lô Văn Tuất - Trưởng bản Hua Nà, xã Lục Dạ cho biết: “Bản Hua Nà chúng tôi có truyền thống nuôi vịt bầu Quỳ từ lâu, hiện nay hơn 50% số hộ trong bản nuôi vịt, đem lại nguồn thu nhập giúp thôn, bản giảm bớt hộ nghèo, kinh tế ngày càng đi lên”.

Thấy bà con Lục Dạ nuôi vịt cho thu nhập cao, tháng 4/2020, UBND xã Môn Sơn đã hỗ trợ gần 4.000 con vịt giống bầu Quỳ cho 10 hộ gia đình chăn nuôi. Đến nay sau hơn 2 tháng chăm sóc, đàn vịt phát triển tốt, tỷ lệ sống cao, hiện có trọng lượng khoảng 2 kg/con.

Ông Hà Văn Anh ở bản Nam Sơn, xã Môn Sơn chia sẻ: “Được Nhà nước hỗ trợ 200 con vịt về nuôi gia đình tôi rất phấn khởi, gia đình cũng tận dụng được nguồn nông sản phụ sẵn có nên đàn vịt phát triển nhanh. Dự định nhà tôi sẽ nuôi vịt đẻ trứng, cho ấp con giống để bán ra thị trường”.

Hiện nay, trên địa bàn huyện Con Cuông có hàng trăm hộ gia đình nuôi vịt bầu Quỳ ở các xã Môn Sơn, Lục Dạ, Đôn Phục, Bình Chuẩn...

So với các loại gia súc, gia cầm khác, vịt bầu Quỳ dễ nuôi, hợp với điều kiện tự nhiên nhiều ao, hồ, sông, suối, lại ít dịch bệnh nên huyện Con Cuông khuyến khích, hỗ trợ bà con nhân rộng mô hình, tăng quy mô tổng đàn.

Huyện cũng hỗ trợ các xã trích nguồn xây dựng mô hình nông thôn mới để mua giống vịt bầu Quỳ cho bà con, xây dựng thương hiệu vịt bầu Quỳ Con Cuông. Đồng thời, tuyên truyền cho bà con phát triển chăn nuôi gia cầm, phòng, chống dịch bệnh, mở rộng quy mô nuôi vịt bầu Quỳ ở 12/13 xã trong huyện.

Phát huy lợi thế là địa hình có nhiều khe suối, khí hậu thích hợp với nuôi vịt bầu, huyện Con Cuông đang xây dựng các chính sách để khuyến khích bà con đẩy mạnh chăn nuôi gia súc gia cầm, quyết tâm đạt mục tiêu thu nhập 55 triệu đồng/người/năm theo Nghị quyết Đại hội Đảng khóa XXVII, nhiệm kỳ 2020 – 2025 đề ra.

Khác với các loại vịt thông thường, vịt bầu Quỳ xương nhỏ, thịt thơm, vị ngọt giữ lâu, thịt đặc biệt mềm nhưng không bở, béo nhưng không ngán. Có nhiều cách chế biến vịt bầu Quỳ, ngoài việc hấp, quay, lâu nay đồng bào dân tộc Thái vẫn nấu vịt với măng chua, nướng cùng lá rừng... Đây là những món khiến thực khách mê mẩn.