Chuyến xe bus của Rosa

Susucn Nguyen nguồn bình luận 999
A- A A+
Cuối cùng họ cũng đến Détroit, nơi ông nội đã hứa dẫn Ben đến từ lâu để “giới thiệu cái gì đó”. Ben đọc đánh vần từng từ: BẢO - TÀNG HEN-RY-FORD. - Đó không chỉ đơn giản là bảo tàng ôtô, ông nội bảo. Ở đây còn có cả một trang sử của nước Mỹ! Hôm nay chúng ta đến vì một điều đặc biệt. Đi nào, đừng hỏi gì nhé, cứ đi theo ông.
Chuyến xe bus của Rosa
Minh họa: Đỗ Dũng.

Một người đàn ông cao lớn, mặc đồng phục, chỉ họ đi qua một sảnh lớn hướng ra phía vườn, đến gian trưng bày một chiếc xe bus cũ kĩ.

- Đây chính là chiếc xe bus đặc biệt, người đàn ông vừa nói vừa chỉ về phía chiếc bus. Ông đùa vui: “nhanh chân lên, nếu không các bạn sẽ lỡ chuyến xe”!

- Chính là chiếc xe này! Ông nội reo to. Chúa ơi, chính nó!

- Cháu ngồi xuống đi… vào chỗ này. Đây chính là chỗ của Rosa!

Ben chưa kịp hiểu ai là Rosa, ông nội đã bắt đầu kể:

- Năm 1955, ông tròn 26 tuổi, sống ở Montgomery, tại Alabama. Ông học không cao, nhưng biết đọc và viết. Thời đó, chưa có những lớp học như cháu bây giờ nơi tất cả mọi người d‌a mà‌u và da trắng học chung. Những người da đen có trường lớp riêng, trong những khu riêng biệt, phải sử dụng toilette công cộng, chỉ được sống ngoài lề cuộc sống của những người da trắng. Người da trắng chấp nhận người d‌a mà‌u vì họ cần nhân lực, nhưng không muốn có sự tiếp xúc gần gũi. Rất nhiều nơi công cộng, ở cánh cửa ra vào có những dòng chữ: WHITES ONLY (CHỈ DÀNH CHO NGƯỜI DA TRẮNG). Nói cách khác, cấm người d‌a mà‌u.

- Giống như ngày nay người ta cấm chó hả ông? Ben hỏi, một cách giận dữ.

- Còn tệ hơn, một con chó bước vào quán, người ta chỉ nhẹ nhàng dắt nó ra ngoài. Thời ấy, một người da đen dám bước vào, người da trắng có thể giết họ ngay tại chỗ mà không bị kết tội.

Ngày đó, ông làm cửu vạn ở nhà ga, công việc rất nặng nhọc. Trong số những người da trắng, cũng có những người tốt, họ còn tặng cả tiền bồi. Nhưng phần đông họ đối xử với ông như n‌ô l‌ệ với tất cả sự khinh bỉ.

Ngày đó, ông còn trẻ và chuyện này làm ông rất đau khổ. Tuy nhiên, ông không đủ dũng cảm… nhất là khi ông nghĩ tới Jeremy. Hay chính xác hơn là nghĩ tới con mắt thủy tinh và cái chân cứng đờ của Jeremy.

Cao to lực lưỡng như một cây sồi, Jeremy cũng từng là cửu vạn ở nhà ga. Ông ấy tròn năm mươi tuổi, một mắt thủy tinh, một cẳng chân cứng đờ như cán chổi. Mọi người biết chuyện của ông ấy. Một ngày, khi còn trẻ,  ông ấy bốc hàng và đánh rơi một chiếc vali.

Chiếc vali rơi trên đường ray số 7 mở nắp, tung tóe những bộ quần áo sang trọng trên đường ray phía người da đen đầy bụi đường và bụi than. Trong số những chiếc áo sơ mi và áo gilet có một chiếc mũ trùm đầu chỉ để lộ hai con mắt của người da trắng.

Jeremy chỉ có đủ thời gian để liếc nhìn hành lý, ngay lập tức, chủ nhân của chiếc vali xuất hiện, dùng chiếc gậy ba toong mạ bạc đánh tới tấp vào người ông ấy. Được một lúc Jeremy tước được cây gậy mà không hề động vào người hắn dù là một ngón tay. Ông ấy dùng đầu gối bẻ đôi chiếc gậy, ném chúng cùng với đồ đạc và chiếc vali xuống đường ray. Người ta sa thải ông ấy ngay lúc đó.

Đêm xuống…

Người ta đã đánh ông ấy bằng những chiếc gậy sắt cho đến khi tưởng ông ấy đã chết. Nhưng Jeremy đã sống. Sau khi bình phục, người ta lại tuyển ông ấy vào đúng vị trí cũ. Lẽ ra con mắt bị mất và cái cẳng chân cứng như khúc củi của ông ấy phải là bài học cho chúng ta. Đây có lẽ là câu chuyện đáng sợ nhất mà Ben được nghe kể. Dù vậy, cậu bé vẫn chưa hiểu lý do mà ông nội muốn kể cậu nghe câu chuyện trước chiếc xe bus cũ kĩ.

- Vào ngày mùng 1 tháng 12 năm 1955, ông nội tiếp tục kể, như mọi tối, ông đón bus về nhà, ngồi ở chỗ ông đang ngồi lúc này.

Những chỗ ngồi phía trên là dành cho người da trắng, chỗ phía sau dành cho người d‌a mà‌u, với điều kiện phải nhường chỗ cho người da trắng nếu những chỗ phía trên đã chật người.

Buổi tối hôm đó, trời lạnh, ông lại rất mệt. May mắn thay, khi ông lên xe, vẫn còn một vài chỗ để ông ngồi. Ở trạm dừng tiếp theo, một phụ nữ bước lên xe. Người phụ nữ ấy chính là Rosa. Cô ấy vừa tròn 42 tuổi, đeo kính, dáng người thanh tao.

Đó là một người phụ d‌a mà‌u giống như bao người khác, cô ấy trở về nhà sau một ngày làm việc ở tiệm may. Cô ấy đến ngồi cạnh ông. Chỉ mấy người da đen phải đứng, nhưng tất cả người da trắng đều có nghế ngồi. Ở trạm dừng tiếp theo, bốn người da trắng lên xe. Bác tài hét to bắt những người da đen nhường nghế cho họ. Ông nghe theo lệnh và đứng lên, hai người phụ nữ d‌a mà‌u cũng đứng lên theo ông. Còn thiếu một chỗ, nhưng Rosa vẫn ngồi im. Từ chỗ ngồi, bác tài hét to để Rosa đứng dậy. “Da đen đứng dậy nhường nghế cho người da trắng. Cô kia đứng dậy nhường nghế cho quý ông!”.

Vào thời điểm đó, một điều kỳ lạ đã xảy ra, một sự kiện hiếm hoi làm mọi thứ thay đổi không còn như trước. Rosa vẫn ngồi tại vị. Bác tài dừng bus, bước lên vỉa hè. Ông ấy bực tức bước về phía Rosa. “Cô có vấn đề gì hả? Đã điếc lại còn da đen. Cô không thấy quý ông da trắng đang đứng ư?”

Hơi lo lắng, ông cúi xuống nói thầm với người phụ nữ mà ông chưa quen “Bà ơi, đứng dậy thôi, nếu không muốn có vấn đề”. Cô ấy ngước mắt nhìn ông, đôi mắt đen láy nhìn thẳng vào mắt ông kiên định, cô ấy đọc được trong mắt ông nỗi sợ hãi. Ông không nói gì, cô ấy cũng im lặng. Bỗng nhiên, trước người phụ nữ kiên cường, ông bỗng thấy mình nhỏ bé. Ông nội dừng lại, ánh mắt buồn xa xăm, ông nắm chặt tay Ben tiếp tục kể.

- Không nói một lời, chỉ ánh nhìn thương hại. Bác tài trong bộ y phục bó sát, rụt cổ lại, mồ hôi ướt đẫm nách áo, đứng trước mặt Rosa, cố tỏ ra vẻ uy nghiêm. “Đứng dậy! nhường chỗ của cô cho quý ông!” bác tài ra lệnh.

“KHÔNG”, người phụ nữ nhìn thẳng vào mắt bác tài nói dõng dạc không nao núng.

“Đứng dậy, đồ mọi, và nhường chỗ của mày cho quý ông”.

Rosa vẫn ngồi im không nhúc nhích, nhìn thẳng vào mắt bác tài, giống như cô đã nhìn ông lúc rồi, vẫn giọng đĩnh đạc

“Không”

Bác tài trở lên giận dữ. Ông ta bước ra khỏi xe và hét to “Muốn chây ỳ hả?  Mày sẽ biết tay, tao sẽ cho mày biết luật, mày và những suy nghĩ điên rồ của mày”.

Chúng ta đang ở đầu tháng mười hai, nhưng không khí trong xe bus nóng bừng và trở lên ngột ngạt. Một vài người da trắng lắc đầu, la ó ầm ĩ.

“Chuyện chưa bao giờ có tiền lệ”, một người phụ nữ ngồi gần tỏ vẻ khinh bỉ. Một ông già d‌a mà‌u đứng cạnh ông, lại gần Rosa: “Bà ơi! đứng dậy giờ vẫn còn kịp đấy”. Ông ấy nói hổn hển như cầu xin. Nhưng cô ấy, vẫn hết sức bình tĩnh, nhìn ông già nở nụ cười tươi và lắc đầu nói không.

Một lúc sau, bác tài quay trở lại, theo sau là hai cảnh sát. Họ kéo giật cô ấy ra khỏi ghế. Cô ấy không chống cự, để im cho cảnh sát áp giải ra xe, lúc đó trông cô ấy giống như một hoàng hậu được phụ tá.

Họ khóa còng tay cô ấy, giống như một kẻ trộm, và ông, ông đã không làm gì để ngăn điều đó lại…

KHÔNG LÀM GÌ CẢ.

Ông đứng bất động, sợ sệt, cứ nghĩ rằng cô ấy điên, cô ấy sẽ trả giá đắt cho sự cả gan của mình. Về nhà, ông im lặng không kể, nhưng suốt đêm ông không thể ngủ vì nghĩ đến ánh nhìn cương nghị của cô ấy.

Vài ngày sau, tại công sở, Jeremy nhìn ông với con mắt lành lặn còn lại, và dặn tạm thời đừng đi xe bus.

“Tại sao? Ông biết là cháu sống ở xa đây mà?”.

“Họ đã bắt một người của chúng ta trên một chuyến xe bus và khép cô ấy vào tội chống người thi hành công vụ, khả năng cô ấy phải ra tòa án, bởi vì cô ấy không muốn nhường chỗ cho một người da trắng. Vậy nên chúng tôi đã ký phản đối, chúng tôi đã quyết định không đi xe bus nữa. Cậu hiểu không?”.

Đột nhiên, ông cảm thấy xấu hổ vì đã không đủ can đảm để thú nhận rằng vào cái ngày định mệnh đó, ông cũng có mặt trên chuyến xe bus. Ông chỉ có thể nói rằng ông đồng ý, và tối đó ông đi bộ hai tiếng để về nhà.

Sau này ông được biết rằng người phụ nữ đó đã được tha ngay sau đó nhờ vào luật sư bảo vệ và một cha sứ, nhưng cô bị phạt tiền mười đô la.

Cha sứ đó tên là Martin Luther King, chính ông là người đỡ đầu cho phong trào phản đối hãng xe bus.

Đi bộ, xe đạp, hay xe ngựa, thậm chí trên lưng lừa, mỗi người tự tìm cách giao thông phù hợp với khả năng, nhưng không ai đi xe bus. Sự việc kéo dài một năm khiến hãng xe đứng trên bờ vực phá sản, và buộc phải sa thải phần lớn nhân viên. Rosa cũng bị sa thải. Cô ấy buộc phải chuyển nhà vì bị đe dọa liên tục.

Tuy thế, cô ấy chưa bao giờ khuất phục. Năm 1956, một năm sau ngày cô nói “KHÔNG, tòa án tối cao nước Mỹ buộc hãng vận tải thừa nhận việc phân biệt khách hàng là phạm luật.

Chỗ cháu ngồi bây giờ chính là chỗ ngồi của Rosa ngày hôm đó. Và chỗ ông lúc này cũng chính là chỗ ông ngồi hôm ấy. Chỗ ông đã nhường lại vì hèn nhát.

Cháu hãy nhìn kĩ Rosa và đừng quên chúng ta phải cảm ơn bà. Ở đây không có ảnh của ông vì ông đã hèn nhát, ông lo sợ cho bản thân… và cả cho cô ấy. Ngày hôm đó, Lịch Sử đã đi ngang qua ông bằng chuyến xe bus. Nó đã chờ ông, nhưng ông lại không bước lên. Tệ hại hơn, ông đã nhìn thấy Rosa bước lên, và ông còn tìm cách để ngăn cô ấy lại. Ông đã nghĩ cô ấy bị điên, nhưng không phải thế, chính ông và nhiều người khác lúc đó mới là những kẻ tâm thần, đã cúi đầu phục tùng.

Hôm nay ông dẫn cháu tới đây để muốn nói với cháu, trong cuộc đời mỗi con người sẽ có một chuyến xe bus ngang qua. Ông đã để lỡ chuyến của cuộc đời mình cách đây rất nhiều năm. Vậy nên cháu hãy sáng suốt: đừng bao giờ lỡ mất chuyến xe của cháu. Tóm lại…ông nội nói giọng lí nhí, ông muốn xin lỗi cháu. Ben đứng dậy ôm ông nội vào lòng.

Nguồn Tin:
Video và Bài nổi bật